دی اتانول آمین چیست؟
دی اتانول آمین (diethanolamine) ترکیبی معدنی است که در حالت خاص و در دمای اتاق به صورت کریستال های سفید رنگ با بویی شبیه به آمونیاک است. این ماده با فرمول شیمیایی C4H11NO2 دارای خاصیت قلیایی است. این ترکیب معدنی به عنوان آمین نوع دوم در تولید مواد شوینده، تصفیه گاز، نساجی و فلز کاری کاربرد دارد.
ویژگی های دی اتانول آمین
این ماده ترکیبی است معدنی که در حالت خالص و در دمای اتاق به صورت کریستال های سفید رنگ با بویی مشابه بوی آمونیاک است. این ماده به شدت جاذب رطوبت است و وقتی در معرض هوا قرار می گیرد به صورت مایع لزج و بدون رنگ در می آید. این ترکیب در واقع چند عامله است و به عنوان آمین نوع دوم و همچنین دی ال عمل می کند. به دلیل وجود آمین در ساختار آن، خاصیت قلیایی دارد و در آب محلول است. DEA با اسید ها واکنش می دهد و صابون و نمک را به وجود می آورد.
ساختار مولکولی DEA به شکل زیر می باشد:
روش تولید دی اتانول آمین
برای تولید این ماده طبق معادله زیر ابتدا از واکنش اتیلن اکسید با آمونیاک اتانول آمین تولید می شود.
C2H4O + NH3 → H2NCH2CH2OH
در ادامه برای تولید ماده مورد نظر دو اکی والان اتیلن اکسید اضافه شده و DEA تولید می شود.
C2H4O + H2NCH2CH2OH → HN(CH2CH2OH)2
برخی از کاربردهای اصلی آن عبارتند از:
-
تصفیه گازها: DEA به عنوان یک حلال مؤثر در جذب دی‌اکسید کربن (CO₂) و سولفید هیدروژن (H₂S) از گازهای صنعتی استفاده می‌شود.
-
تولید مواد شیمیایی: DEA در تولید استرها، آمیدها، و دیگر ترکیبات شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
-
صنایع نساجی و چرم: DEA به عنوان یک ماده تقویت‌کننده و عامل تثبیت‌کننده در تولید رنگ‌ها و پوشش‌های نساجی و چرم‌سازی استفاده می‌شود.
-
صنایع آرایشی و بهداشتی: DEA در تولید لوازم آرایشی و محصولات بهداشتی نیز کاربرد دارد.
-
تولید دترجنت: DEA در تولید دترجنت جهت شستن لباس‌ها استفاده می‌شود.
شرایط نگهداری
- از نگهداری این محصول با اسید های قوی و اکسید کننده ها به شدت خود داری نمایید.
- این محصول باید در جای خشک و به دور از گرما و حرارت نگهداری گردد.
- محیط نگهداری این محصول باید از تهویه ی مناسب ببرخوردار باشد.
- این ماده با هوا وارد واکنش می شود لذا بعد از استفاده، از محکم بودن ظرف نگهداری محصول اطمینان خاطر حاصل نمایید.
- به دلیل هیگروسکوپیک بودن این محصول از نگهداری آن با رطوبت و دی اکسید کربن خود داری نمایید.
- ترکیب خالص این ماده را در دمای 50 درجه ی سانتی گراد ذخیره می نمایند تا مایع باقی بماند. این درحالی است که MEA در دمای 35 درجه ی سانتی گراد ذخیره سازی می گردد.
در صورت بروز هرگونه مشکل حین کار با این ماده، علاوه بر تماس با فوریت‌های پزشکی به نکات زیر توجه داشته باشید:
- تماس با این محصول باعث تحریک چشم و پوست می‌شود
- تنفس بخارات آن ممکن است موجب سرفه، احساس خستگی، حالت تهوع و سردرد شود.
- همچنین تماس پوستی با این ماده می تواند تحریک پوست و واکنش های آلرژیک را ایجاد نماید.
- در هنگام حرارت دیدن بخارات سمی ای تولید می کند بنابراین از گرما دیدن و مشتعل شدن آن بپرهیزید.
- از قابل اشتعال پذیر بودن این محصول نمی توان چشم پوشی کرد.
- زمانی که شعله ور می شود و یا در معرض حرارت قرار می گیرد می تواند با مواد اکسید کننده وارد واکنش شود.
- در صورت آتش گرفتن DEA سعی کنید دستگاه تنفسی خود (شامل دهان و بینی) را با پارچه ای مناسب بپوشانید.
- برای خاموش کردن آتش حاصل از این محصول می توانید از اسپری های آب، مواد ضد آتش شیمیایی خشک، فوم های الکل و یا کپسول های گاز دی اکسید کربن استفاده نمایید.
- توصیه می شود از آب برای خشک کردن آتش استفاده نمایید.
- خاموش کردن آتش حاصله با آب موجب می شود تا ظروف خنک شوند و از تولید بخارات سمی تا جای ممکن جلوگیری به عمل آید و مانع از گسترش آتش گردد.
- همچنین این ترکیب ممکن است به نیتروز آمین تبدیل شود که بسیار سرطان زا است.